Οι καρκίνοι του δέρματος είναι οι συχνότεροι στην καυκάσια φυλή και στο σύνολο όλων των κακοηθειών αποτελούν το 35 - 45% αυτών. Η ετήσια
επίπτωσή τους (συχνότητα εμφάνισης) υπολογίζεται ότι είναι περισσότερα από τρία εκατομμύρια νέα περιστατικά στις ΗΠΑ. Υπάρχουν αρκετά είδη αλλά ουσιαστικά διαχωρίζονται σε δύο ομάδες, α) το μελάνωμα και β) τους μη μελανωτικούς καρκίνους του δέρματος. Ο διαχωρισμός αυτός οφείλεται στα υψηλά ποσοστά νοσηρότητας και θνητότητας του μελανώματος σε αντίθεση με τους μη μελανωτικούς που τα ποσοστά τους είναι κατά πολύ χαμηλότερα εφόσον διαγνωσθούν έγκαιρα και αντιμετωπισθούν κατάλληλα.

Μη μελανωτικοί καρκίνοι

Οι μη μελανωτικοί καρκίνοι οφείλονται:

1. Κατά κύριο λόγο, στην υπεριώδη ακτινοβολία και την εκτεταμένη έκθεση στον ήλιο. Προκειμένου να αντιληφθούμε την επιβλαβή συνέπεια της
   ηλιακής ακτινοβολίας οφείλουμε να κατανοήσουμε πως η ενέργειά της είναι αθροιστική. Δηλαδή αθροίζεται στο δέρμα μας από την παιδική ηλικία. Έτσι λοιπόν, όσο εντονότερη η έκθεση (παρατεταμένη με πολλαπλά ηλιακά εγκαύματα) τόσο μεγαλύτερη η ενέργεια του ήλιου που αθροίζεται στο δέρμα μας. Είναι αυτό που λέει ο σοφός λαός «σταγόνα – σταγόνα ξεχειλίζει το ποτήρι»
2. Το τύπος του δέρματος (οι άνθρωποι με ανοιχτόχρωμο τύπο δέρματος ή ανοιχτόχρωμα μάτια ανήκουν στην ομάδα υψηλού κινδύνου αφού είναι πιο ευαίσθητοι στις βλάβες της ηλιακής ακτινοβολίας). Σπανιότερα αίτια (αλλά με προγνωστική σημασία όταν υπάρχουν) είναι
3. Την ανοσοανεπάρκεια
4. Την κληρονομικότητα (πχ. συγγενείς παθήσεις σύνδρομο Gorlin, μελαγχρωματική ξηροδερμία)
5. Άλλες μορφές ιονίζουσας ακτινοβολίες ( χρήση solarium κ.α. πηγές μαυρίσματος, ακτίνες Ro κ.α ),
6. Προϋπάρχουσες μεγάλες ουλές κ.α.

Οι μη μελανωτικοί καρκίνοι, είναι μία ομάδα καρκίνων με συχνότερους το Βασικοκυτταρικό επιθηλίωμα (BCC) και το ακανθοκυτταρικό επιθηλίωμα
(SCC). Εφόσον αντιμετωπισθούν έγκαιρα και σωστά δεν είναι απειλητικοί για την ανθρώπινη ζωή.

Έτσι επί έγκαιρης διάγνωσης και θεραπείας τα ποσοστά μετάστασης είναι σχεδόν μηδενικά αλλά εκτοξεύονται στο 46% όταν παραμεληθούν και διεισδύσουν στο υποδόριο λίπος. Δυστυχώς, σε αυτή τη περίπτωση, ασθενείς με λεμφαδενική μετάσταση έχουν πολύ φτωχή πρόγνωση, με ποσοστά πενταετούς επιβίωσης μόλις 35%.

Υπάρχουν πολλές θεραπευτικές προσεγγίσεις (πέρα της πρόληψης που είναι η σημαντικότερη!) για την αντιμετώπισή τους:

1. Χειρουργική θεραπεία
2. Κρυοθεραπεία με ή χωρίς απόξεση και άνοσο-κρυοθεραπεία
3. Καυτηριασμός με ή χωρίς απόξεση
4. Εφαρμογή τοπικών σκευασμάτων (ιμικουϊμόδη, 5- φλουοουρακίλη, Ingenol mebutate κ.α.)
5. Φωτοδυναμική θεραπεία
6. Συστηματική θεραπεία (vismodegib)

Οι χειρουργική θεραπεία λόγω της αυξημένης αποτελεσματικότητας και των μικρών ποσοστών υποτροπής αποτελεί τη θεραπεία εκλογής . Οι υπόλοιπες όπου, η χειρουργική αντιμετώπιση αντενδείκνυται (π.χ. προβλήματα υγείας, υπέργηροι), η εντόπιση του καρκίνου είναι σε επικίνδυνες ανατομικές ζώνες για λειτουργικά και λιγότερο αισθητικά προβλήματα (συνέπεια της χειρουργικής αποκατάστασης και σε επιφανειακούς καρκίνους χωρίς βάθος διείσδυσης είναι εξαιρετικές .

Μελάνωμα

Το μελάνωμα από μόνο του αποτελεί ξεχωριστή κατηγορία καρκίνου του δέρματος λόγω της επιθετικότητάς του με αποτέλεσμα την αυξημένη
νοσηρότητα και θνητότητα της νόσου. Υπολογίζεται πως αποτελεί το 3 % του συνόλου των καρκίνων με συνεχώς αυξανόμενη συχνότητα καθιστώντας το έναν από τους ταχύτερα εξαπλούμενους στον πλανήτη μας. Στην Ελλάδα η ετήσια επίπτωσή του είναι 3 -4 νέα περιστατικά ανά (100.000 ) εκατό χιλιάδες.

Κατά κύριο λόγο, σχετίζεται:

1. Με τον βαθμό και την ένταση ( πολλαπλά εγκαύματα ) έκθεσης στην υπεριώδη ακτινοβολία
2. Τους ανοιχτόχρωμους τύπους δέρματος , τη παρουσία πολλαπλών σπίλων (> από 50)
3. Τη παρουσία δυσπλαστικών σπίλων
4. Ιστορικό προηγούμενης ανάπτυξης μελανώματος ή και μη μελανωτικών καρκίνων
5. Την ανοσοανεπάρκεια και
6. Την κληρονομικότητα.

Όλα τα ανωτέρω αποτελούν παράγοντες κινδύνου για την ανάπτυξη ενός μελανώματος και όσους περισσότερους έχει ένας άνθρωπος τόσο μεγαλύτερη
και η πιθανότητα ανάπτυξης του καρκίνου!!! Το μελάνωμα, οφείλεται, στην κακοήθη εξαλλαγή των μελανοκυττάρων του δέρματος. Φυσιολογικά τα μενανοκύτταρα είναι αυτά που προσδιορίζουν τον τύπο του δέρματος και προκαλούν το γνωστό μας ‘μαύρισμα’ από την έκθεση στον ήλιο.

Κλινική εικόνα
Το μελάνωμα συνήθως εμφανίζεται με μια αλλαγή στο μέγεθος (συνήθως σχετικά απότομη αύξηση του μεγέθους του), τη μορφή (ανώμαλο σχήμα και
περιφέρεια σαν γεωγραφικός χάρτης), το χρώμα (έχει ποικιλία χρωμάτων, ενώ οι καλοήθεις σπίλοι συνήθως έχουν ένα), την αίσθηση ( αίσθημα κνησμού
φαγούρας δηλαδή) ή την αιμορραγία ενός ήδη υπάρχοντος σπίλου ("ελιάς"). Μπορεί επίσης να παρουσιαστεί ως νέος σπίλος, ο οποίος είναι μαύρος,
σκουρόχρωμος και έχει γενικότερα "ανώμαλη όψη". Στο πιο προχωρημένο μελάνωμα, η σύσταση του σπίλου μπορεί να αλλάξει. Μπορεί, για παράδειγμα, να γίνει σκληρός ή άμορφος, να ορορροεί, ή να αιμορραγήσει.

Θεραπεία

1. Πρόληψη!! Αποφυγή έκθεσης στους προαναφερθέντες παράγοντες κινδύνου ιδιαίτερα στην παρατεταμένη και έντονη έκθεση στον ήλιο. Η χρήση
   και φυσικά η τακτική ανανέωση του αντιηλιακού καθώς και η αποφυγή έκθεσης μεταξύ 12ης και 17ης ώρας τους καλοκαιρινούς μήνες είναι
   επιβεβλημένη!
2. Έγκαιρη διάγνωση
3. Χριεουργική θεραπεία
4. Ακτινοθεραπεία, χημιοθεραπεία

Η έγκαιρη διάγνωση είναι πολύ σημαντική γιατί σώζει ζωές! Ένα μελάνωμα διαγνωσμένο σε πρώιμο στάδιο εφόσον αντιμετωπισθεί εξίσου έγκαιρα και
φυσικά σωστά δεν απειλεί την ζωή του ασθενούς. Επιτυγχάνεται με δύο τρόπους:

• Την αυτοεξέταση. Περισσότερα από τα μισά μελανώματα που διαγιγνώσκονται έχουν ανιχνευθεί από τους ίδιους τους ασθενείς. Η σωστή ενημέρωση και η αυτοεξέταση του δέρματος έχουν θεμελιώδη σημασία για τη διάγνωση του μελανώματος.
• Τη τακτική επίσκεψη στο Δερματολόγος σας. ΠΡΟΣΟΧΗ!!! ΜΟΝΟ ο Δερματολόγος εκπαιδεύεται στη διάγνωση του μελανώματος. Ούτε ο γενικός
  ιατρός ούτε ο οφθαλμίατρος, ούτε ο παθολόγος, ούτε ο ορθοπεδικός είναι ειδικοί στη διάγνωση και θεραπεία του δερματικού μελανώματος.

Η αυτοεξέταση πρέπει να γίνεται περιοδικά (ίδιους μήνες ετησίως) ανά τακτά χρονικά διαστήματα, συνήθως 2 – 3 φορές είναι αρκετές.. Πρέπει να
περιλαμβάνει όλα τα σημεία του σώματος, από την κορυφή (τριχωτό κεφαλής) μέχρι τα νύχια των ποδιών, τη πρόσθια, οπίσθια και πλάγιες επιφάνειες του σώματος, τη γεννητική περιοχή, το πρωκτού και τη γλουτιαίας σχισμή. Ιδανικά πρέπει να γίνεται με τη συνεργασία του/της συντρόφου ώστε
να ελέγχονται οι δύσκολα προσβάσιμες περιοχές (ράχη, τριχωτό κεφαλής, γεννητικά όργανα, πρωκτός). Σε διαφορετική περίπτωση η χρήση δύο
καθρεπτών ενός φορητού και ενός ολόσωμου καθώς και η συχνότερες επισκέψεις στον δερματολόγο σας συνιστώνται.

Ένας εύκολος μνημονοτεχνικός κανόνας το "ABCD", μπορεί να σας βοηθήσει να θυμηθείτε τι πρέπει να προσέχετε: 

• Α- (asymmetry) Ασυμμετρία: Η ασυμμετρία του σχήματος της βλάβης. Εάν χωρίσουμε την βλάβη με μία γραμμή στην μέση, τα δύο "μισά" τμήματα δεν ταυτίζονται 
• Β - (border) Περιφέρεια της βλάβης: Τα όρια της βλάβης είναι συχνά υπερυψωμένα, ασαφή, θολωμένα, ή ανώμαλα και η μελάγχρωση εκτείνεται στο περιβάλλον δέρμα.
• C - (color) Χρώμα: Tο χρώμα της βλάβης δεν είναι ομοιόμορφο. Υπάρχουν διάφορες αποχρώσεις του μαύρου, του καφέ καθώς και περιοχές λευκής απόχρωσης, γκρι, κόκκινης, ροζ, ή μπλε.
• D - (diameter) Διάμετρος: Yπάρχει αλλαγή στο μέγεθος της βλάβης, συνήθως αύξηση. Τα μελανώματα είναι συνήθως - αλλά όχι πάντα - μεγαλύτερα από τη γόμα ενός μολυβιού (6 χιλ).

Εφόσον διαπιστώσετε έστω και ένα από τα ανωτέρω συμπτώματα, επισκεφθείτε ΑΜΕΣΑ τον δερματολόγο σας!